Baza wiedzy

Rozprawiając o inseminacji matek pszczelich, należy zacząć od pojęć podstawowych takich jak selekcja i hodowla. Pozwoli nam to zrozumieć sens sztucznego unasieniania, jego cel, a także zagrożenia z tym związane.

Selekcja – to nic innego jak dobór określonych osobników do dalszej reprodukcji. W świecie zwierząt w warunkach naturalnych selekcję prowadzi matka natura. Osobniki słabsze giną w walce o przetrwanie, a te silniejsze rozmnażają się wydając na świat potomstwo. Taką selekcję określamy mianem prymitywnej lub naturalnej. Z selekcją sztuczną natomiast mamy do czynienia wówczas, gdy o doborze par rodzicielskich decyduje człowiek. Kontrolowane kojarzenia są powszechnie uznawane za kluczowy aspekt udanej hodowli, której celem jest osiągnięcie postępu hodowlanego, czyli uzyskanie osobników o interesujących nas cechach, lepszych od cech rodziców oraz praca nad ich utrwalaniem.

Specyficzny sposób kojarzenia się matek i trutni, wysoko nad ziemią w miejscach niedostępnych dla człowieka, utrudnia przeprowadzenie naturalnego unasieniania w sposób kontrolowany. Matka pszczela jako osobnik poliandryczny, kopuluje z wieloma trutniami, które przylatują na lot godowy z odległych nawet o 16 km miejsc. Kontrolę nad naturalnym unasienianiem możemy mieć jedynie w miejscach odizolowanych od innych pasiek czyli na trutowiskach.

W Europie ze względu na ukształtowanie terenu oraz napszczelenie, liczba miejsc w których można założyć szczelne trutowisko jest ograniczona. I tu z pomocą przychodzi nam sztuczne unasienianie matek pszczelich. Umiejętność będąca powszechnie uznawana za trudną, wymagająca zdolności manualnych, obejmująca szerszy zakres prac, niż samo pobranie nasienia i zaplemnienie matki pszczelej. Jest to nowoczesne narzędzie, które wspiera w procesie hodowli, w celu uzyskania osobników o zaplanowanych przez nas cechach. Użyte w sposób niewłaściwy, może stać się drogą do katastrofy genetycznej poprzez działania takie jak unasienianie materiałem sprowadzanym z innych części świata z pogłowiem lokalnym, niezgodnie z prawem oraz bez rzetelnej oceny i selekcji. Nieodpowiedzialność inseminatora może mieć poważne konsekwencje, zarówno dla pszczelarzy – wypieranie genów odpowiedzialnych za odporność oraz dla człowieka, zagrożenie ze strony pszczół agresywnych. 

Błędy w pracach około inseminacyjnych, a także w podczas przeprowadzania zabiegu mogą przyczynić się do uzyskania matek o niskiej wartości biologicznej. Mimo dobrego materiału genetycznego nie będą one spełniać oczekiwań reprodukcyjnych.

Podsumowując technika inseminacji matek pszczelich jest doskonałym narzędziem do uzyskania planowanego krzyżowania. Znajomość metod oceny i selekcji pszczół jest podstawą doboru par rodzicielskich do dalszego rozrodu. Dzięki tym narzędziom możemy uzyskać potomstwo z cechami, które uznajemy za dobre.