Baza wiedzy
„Wiedza to potęga, stwierdził w 1597r. sir Francis Bacon, jednak pomiędzy ilością dostępnych informacji a umiejętnością wydobywania z nich sensu może istnieć zależność odwrotna.”
Tony Schwartz
Czynniki warunkujące skuteczność sztucznego unasieniania.
Efektem dobrze przeprowadzonego zabiegu inseminacji jest chętnie przyjmowana, dobrze i długo czerwiąca matka pszczela. Czynniki, które to warunkują, występują na każdym etapie procesu inseminacji, przed zabiegiem, w trakcie oraz po zabiegu.
Przyjrzyjmy się im chronologicznie:
- wartość biologiczna matki pszczelej
- warunki przechowywania matki pszczelej przed zabiegiem
- wiek matek i trutni użytych do sztucznego unasieniania
- technika zabiegu inseminacji matki pszczelej
- opieka nad matką pszczelą po zabiegu
1. Wartość biologiczna matki pszczelej.
Jednym z pierwszych czynników mających wpływ na sukces procesu inseminacji jest jakość biologiczna matki pszczelej. Matki jakościowe biologicznie charakteryzują się wysoką masą ciała z którą skorelowana jest wielkość zbiorniczka nasiennego oraz liczba rurek jajnikowych. Od rozwoju tych kluczowych narządów rozrodczych zależeć będzie ilość zgromadzonych w zbiorniczku nasiennym plemników oraz intensywność czerwienia. Masa ciała matki pszczelej jest także wyznacznikiem jej kondycji lotnej. Zależy ona od wieku czerwiu użytego do wychodu oraz warunków występujących podczas okresu larwalnego
Wiek czerwiu
Do wychowu należy użyć larw najmłodszych, w 4 dniu cyklu (czyli pierwszym dniu po wykluciu z jaja). Larwa matki od pierwszego dnia karmiona jest mleczkiem pszczelim o innym składzie odżywczym niż larwa robotnicy. Jest ono bogatsze w cukry i witaminy, zawiera większe ilości hormonu juwenilnego, ma mniejszą wilgotność. Ma również większe stężenie kwasu 10-HDA (hydroksy 2 decynowy) co wpływa na długowieczność samicy. Skład pokarmu determinuje ustalenie kasty u samic. Im wcześniej larwy mateczne będą otrzymywać właściwy pokarm tym szybciej rozpocznie się u nich rozwój narządów rozrodczych, wpłynie to na wielkość zbiorniczka nasiennego i liczbę rurek jajnikowych
Warunki wychowu
Odpowiednie warunki wychowu to takie, które zapewnią larwom matek pszczelich, dużą ilość pełnowartościowego pokarmu oraz warunki termiczne niezbędne do prawidłowego rozwoju.
Stały dopływ wartościowego mleczka pszczelego zależy od:
- Umiarkowanego wziątku. W okresach obfitego wziątku robotnice zaangażowane w zbiór nektaru tracą zainteresowanie larwami matecznymi, które otrzymują mniej pokarmu. Podczas niedoborów pokarmu w przyrodzie, w szczególności zróżnicowanego źródła białka, mleczko pszczele ma uboższy skład.
- Siła rodziny pszczelej. duża siła rodziny pszczelej to gwarancja utrzymania odpowiedniej temperatury podczas wychowu, szczególnie w chłodniejsze dni. 34 – 35 C to optymalne warunki do rozwoju. Matki pszczele wychowywane w temperaturze niższej i wyższej, charakteryzowały się mniejszą liczbą rurek jajnikowych oraz wadami morfologicznymi.
- Dojrzałość biologiczna rodziny pszczelej. Odpowiednia struktura rodziny pszczelej podczas wychowu to taka, która zapewni dużą ilość młodych pszczół oraz wszystkie stadia rozwojowe czerwiu. Czerw otwarty stymulujące gruczoły gardzielowe karmicielek, odpowiedzialne za produkcję mleczka pszczelego. Duża ilość karmicielek zapewni odpowiednią opiekę nad larwami matecznymi.
2. Warunki przechowywania matki pszczelej przed zabiegiem.
Odpowiednie warunki, które powinniśmy zapewnić matce pszczelej przed zabiegiem inseminacji to takie, które uchronią ją przed uszkodzeniami ciała i zapewnią opiekę pielęgnacyjną pszczół robotnic. Najlepsze warunki bez wątpienia zapewni matce rodzina pszczela, w której będzie mogła się swobodnie poruszać. Najczęściej stosuje się uliki weselne lub odkłady z zakratowanym wylotkiem. Przy większej skali stosuje się bardziej ekonomiczne rozwiązania. Banki matek, w których matki przechowywane są w klateczkach bez pszczół. Są to rodziny bezmateczne, w których prowadzony jest wychów z czerwiem we wszystkich stadiach rozwojowych, zdrowe i wolne od trutówek. Klateczki w których przechowujemy matki pszczele powinny umożliwiać robotnicom karmienie oraz wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych, a matkom pszczelim możliwość ukrycia się na wypadek agresji robotnic. Umożliwiają to klateczki drewniane typu zander, które z jednej strony mają siatkę, a z drugiej pełną ściankę.
3. Wiek matek i trutni użytych do sztucznego unasieniania.
Wiek matki pszczelej
Odpowiedni wiek matki pszczelej przeznaczonej do inseminacji to taki, w którym ma ona zdolność do przeprowadzenia nasienia z jajowodów do zbiorniczka nasiennego oraz opróżnienia jajowodów z nadmiaru nasienia. Najlepiej radzą sobie z tym procesem matki w wieku od 6 do 14 dni. Ma to związek z dojrzałością układu hormonalnego. U matek młodszych poziom hormonów odpowiedzialnych za wspieranie procesu inseminacji oraz przechowywania nasienia jest zbyt niski. U matek starszych, zmniejsza się wraz z wiekiem. Całkowite opróżnienie jajowodów z pozostałości nasienia jest jednym z warunków rozpoczęcia czerwienia.
Wiek trutni
Wiek trutni ma bezpośredni związek z jakością nasienia. Trutnie zbyt młode nie mają nasienia lub jest ono wymieszane ze śluzem i zawiera mniejszą liczbę plemników. Nasienie trutni starszych jest gęste, co sprawia matkom problemy w całkowitym opróżnieniu jajowodów. Optymalny wiek trutni przeznaczonych do inseminacji to między 14 a 21 dniem życia. O jakości nasienia i witalności trutni decyduje również odpowiednia dieta rodziny wychowującej, jej kondycja zdrowotna oraz możliwość wykonywania swobodnych lotów przez trutnie, a co za tym idzie regularnego wypróżniania się.
4. Technika wykonania zabiegu zabiegu inseminacji i inne czynniki.
Technika unasieniania
Sprawnie przeprowadzony zabieg inseminacji to taki podczas którego:
- nie dochodzi do uszkodzeń mechanicznych matki pszczelej, wstrzykiwane nasienie wchodzi płynnie bez oporu i nie wypływa na zewnątrz do komory żądłowej
- nie dochodzi do zakażenia matki pszczelej – igła inseminacyjna, nasienie oraz wejście do pochwy nie mogą mieć kontaktu z płynami ustrojowymi matki pszczelej oraz trutnia. Nasienie trutnia podczas pobierania, może mieć kontakt jedynie z wysterylizowaną igłą inseminacyjną, dotknięcie odwłoka, skrzydeł lub inne części ciała trutnia eliminuje nasienie z dalszego pobierania. Zachowanie higieny podczas zabiegu inseminacji to kluczowy czynniki obniżający ryzyko zakażenia.
Dawka nasienia
Musi być dostosowana do sposobu przechowywania matek pszczelich przed i po zabiegu. Matki inseminowane jedną dawką 8 µl, przechowywane w rodzinach pszczelich skutecznie przeprowadzają nasienie do zbiorniczka nasiennego oraz całkowicie opróżniają jajowody. Te same matki przechowywane po inseminacji w klateczkach z ok. 25 robotnicami, przeprowadzają mniej nasienia, mają problem z całkowitym opróżnieniem jajowodów oraz później rozpoczynają czerwienie. Dawka zalecana dla matek przechowywanych w bankach to 2x 4 µl. Liczba plemników po dwukrotnym unasienianiu jest zbliżona do tej po locie naturalnym i wynosi około 5 mln, matka pszczela skutecznie opróżniania jajowody z pozostałości nasienia i rozpoczyna czerwienie do tygodnia od daty wykonania zabiegu.
Usypianie matki Co2
Usypianie matki przed zabiegiem nie jest warunkiem koniecznym, wpływa jednak na efektywność inseminacji. Pod wpływem dwutlenku węgla matki pszczele wypróżniają się, zmniejsza to prawdopodobieństwo wypróżnienia podczas zabiegu, a tym samym obniża ryzyko zakażenia. U matek pszczelich usypianych Co2, zmniejsza się chęć wylotu na dodatkowy lot godowy. Co2 stymuluje matki do szybszego rozpoczęcia czerwienia
5. Opieka nad matką pszczelą po zabiegu.
Od warunków zapewnionych matce pszczelej po zabiegu zależy efektywność procesu opróżniania jajowodów z pozostałości nasienia oraz skuteczność przeprowadzenia spermy trutnia do zbiorniczka nasiennego.Niezbędny jest bezpośredni kontakt z pszczołami zapewniony niezwłocznie po wykonanym zabiegu. Masażem odwłoka robotnice wspomagają matkę w procesie transportu nasienia oraz wydalenia jego pozostałości. Znaczenie ma również temperatura otoczenia matki do kilku godzin po zabiegu, która ułatwia matce pszczelej wykonywanie ruchów mięśniami odwłoka, wpierając transport nasienia.
Najlepsze efekty uzyskuje się wówczas gdy matkę po zabiegu od razu oddajemy do rodziny pszczelej z której była zabrana na czas inseminacji. Takie rozwiązanie jest najbardziej zbliżone do warunków naturalnych, ale dużo bardziej czasochłonne i nie zawsze możliwe. Jeżeli matki pszczele po przeprowadzonym zabiegu trafiają do klateczek z pszczołami to musimy zadbać o to, aby:
- temperatura otoczenia wynosiła około 35 C
- w klateczce było ciasno od pszczół
- pszczoły opiekujące się matką były młode lub pobrane z tej samej rodziny w której była przechowywana matka pszczela, aby zmniejszyć do minimum ryzyko agresji
Zapisz się na kurs!
Aby zapisać się na kurs skontaktuj się z nami drogą mailową: biuro@akademia-pszczelarza.pl lub wypełnij formularz zgłoszeniowy na stronie Akademii: FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY
Po dokonaniu zapisu na kurs otrzymasz maila potwierdzającego zapis do grupy mailingowej Kursu Inseminacji — Akademii Pszczelarza.
Sprawdź, czy nie wpadł do skrzynki SPAM!
Zaakceptuj go, aby otrzymywać wszystkie informacje związane z kursem. Poczta elektroniczna to droga, którą najczęściej kontaktujemy się z naszymi kursantami.
